کلید سلکتور یا کلید گردان چیست؟
کلید برای اولین بار در دهه 80 رواج پیدا کرد. در واقع در این دهه کلید ها بصورت پین بودند که تعداد پین ها کم کم افزایش پیدا کرد جان ملان بی اولین کسی بود که در انگلستان طرحی شبیه به کلید ارائه داد. در واقع اولین کلید پریز ها طرحی مشابه با پین داشتند که موجب قطع و وصل جریان می شدند. پس از این کلید ها، کلیدهای دو پل و سه پل اختراع شدند که راحت تر و سریع تر می توانستند جریان برق را قطع و وصل کنند. با گذشت زمان کلید ها از حالت ابتدایی بیرون آمده و پیچیده تر شدند. در ابتدا کلید ها توسط پین و فنر کار می کردند اما به مروز زمان هوشمند تر شده اند. امروزه کلید ها بدون قطع جریان برق می توانند کار کنند و عملکردهای متفاوتی داشته باشند. علاوه بر ساختار داخلی کلید، کنتاکت ها یکی از بخش های مهم کلید هستند که علاوه بر زیبایی، باید قابلیت ضد سایش و ضد خوردگی را داشته باشند. به ویژه در محیط های صنعتی باسد از پلاستیک های سخت و فشرده و یا سرامیک های ساخته شوند که بتوانند محیط های مرطوب و یا دارای Ph های متفاوت را تحمل کنند.
کلید رابطه بین انسان و ماشین است و کنترل کننده فرآیندها، شروع و پایان دادن یک عمل با کلید انجام می پذیرد. کلید انتخاب جدایی ناپذیر از یک تابلو برق است و می تواند در ابعاد خانگی و صنعتی کاربردهای وسیعی داشته باشد.
کلید سلکتور یک کلید مکانیکی است که می تواند به سمت چپ و راست و طرفین بچرخد تا کنتاکت های الکتریکی باز یا بسته شود. این وسیله بیشتر برای راه اندازی یا توقف دستگاه ها یا سوئیچ بین دو یا سه مدار الکتریکی استفاده می شود.
سوئیچ نحوه انتخاب فرآیند ها را انعطاف پذیرتر می کند. اجزای کلید شامل بخش اپراتور، نگهدارنده، بلوک تماس و بلوک LED است که در یک محفظه نصب می گردد.
کلیدهای سلکتور برای انتخاب یکی از چندین امکان مدار مانند عملکرد دستی و خودکار، سرعت کم یا زیاد، بالا و پایین، راست و چپ و توقف و اجرا استفاده می شوند. عملکرد سوئیچ می توان در حالت انتخابی حفظ شود و در موقعیت پرتابی باقی بماند. زمانی که نیروی محرک حذف شود، به حالت عادی باز می گردد.
یک سوئیچ گردان از قسمت های زیر تشکیل شده است:
بلوک کنتاکت: بخشی از یک سوئیچ انتخابگر است
نگهدارنده: بلوک های تماس در پشت دستگاه با نگهدارنده بلوک تماسی نگه داشته می شوند.
بلوک لامپ: بخشی از یک دستگاه پیلوت که لامپ را با دریافت سیگنال مناسب نگه می دارد و فعال می کند.
انواع کلیدهای گردان
کلیدهای گردان در انواع مختلف از لحاظ رنگ، شکل و جنس ساخته می شوند و می توانند پلاستیکی یا آهنی باشند.
کلید گردان دسته کوتاه : این کلید دارای دسته کوتاه می باشد و از انواع معمول کلید هاست و ارزان تر است.
کلید گردان دسته بلند: این کلید برای دسترسی آسان طراحی گردیده و از انواع دسته کوتاه گران تر است.
کلید گردان قفل شونده: این کلید دارای قابلیت قفل شوندگی است و می توان در موقعیت های مختلف از موقعیت خارج کرد. این کلید در قسمت های ایمنی استفاده می شود.
کلید گردان روشن: این کلید دارای یک لامپ روشنایی فلورسنت به رنگ قرمز و سبز است.
کلید گردان فاقد نور: این کلید بدون لامپ می باشد.
موقعیت کلید گردان
کلید گردان نوع 2 موقعیت بین دو مدار الکتریکی مثلا 0-1 یا 1-2 را می تواند حفظ کند. کلید گردان نوع 3 ، دارای سه موقعیت است که بین 1-0-2 می تواند حرکت کند.
انواع کلید گردان بر اساس عملکرد
کلید های گردان بر اساس عملکرد به چهار دسته تقسیم می شوند.
SPST : یک پل تک راهه
یک کلید گردان اولیه است که برای اتصال یا قطع اتصال بین دو ترمینال استفاده می شود. به این سوئیچ ضامن نیز گفته می شود. این کلید دارای یک ورودی و یک خروجی است. این مدار دارای یک اتصال و یک چراغ است. زمانی که کلید در مدار روشن باشد، چراغ روشن می شود و در غیر اینصورت خاموش می گردد و جریان از دو پایانه عبور نمی کند.
SPDT : یک پل دو راهه: این کلید دارای سه ترمینال است که یک ترمینال به عنوان ورودی و دو ترمینال به عنوان خروجی استفاده می گردد. یک ترمینال متقابل به یکی از دو پایانه متصل می شود. در سوئیچ SPDT ، به جای پایانه های دیگر، فقط از ترمینال COM استفاده می شود. برای مثال می توانیم از COM & A یا COM & B استفاده کنیم. کاربرد این کلید در یک مدار سه طرفه برای روشن/ خاموش کردن یک چراغ از دو مکان مانند از بالا و پایین یک راه پله است. در مدار زیر هنگامی که کلید A بسته است، جریان از پایانه ها عبور می کند. اما فقط نور A می درخشد و چراغ B خاموش می شود. هنگامی که کلید B بسته است، جریان از پایانه ها عبور می کند و فقط چراغ B می درخشد و نور A خاموش می شود. دو مدار از یک منبع تغذیه کرده و از یک راه کنترل می شوند.
DPST : دو پل، تک راهه: این سوئیچ از از دو پل و یک تکراه تشکیل شده است به این معنی که شامل دو کلید یکسان است که در کنار هم قرار گرفته اند. این سوئیچ با یک ضامن کار می کند، به این معنی که دو مدار مجزا در یک زمان از طریق یک فشار کنترل می شوند. این سوئیچ برای روشن/خاموش کردن دو مدار استفاده می شود و از چهار ترمینال یعنی دو ورودی و دو خروجی برق تشکیل شده است. هدف اصلی این سوئیچ تنظیم یک دستگاه 240 ولتی است که در ان هر دو ولتاز تغذیه باید روشن باشند در حالی که سیم باید متصل باشد. هنگامی که این کلید روشن است، جریان از دو مدار شروع می شود و هنگامی که خاموش می شود، جریان متوقف می شود.
DPDT : دو پل، دو راهه : این کلید برابر است با دو کلید SPDT یعنی دو مدار مجزا که دو ورودی هر مدار را به کی از دو خروجی متصل می کند. موقعیت سوئیچ تعداد راه ها را کنترل می کند و از بین دو کنتاکت، هر کنتاکت می تواند مسیریابی شود.
هنگامی که در حالت روشن-روشن یا روشن-خاموش-روشن است مانند دو سوئیچ SPDT مجزا که توسط محرک مشابه است، کار می کند. در هر زمان فقط دو بار می توانند روشن باشند. این کلید گردان می تواند در هر برنامه ای که نیاز به سیستم سیم کشی باز و بسته دارد، استفاده گردد.
بهترین مثال در این مورد، مدل سازی راه اهن است که از راه و واگن ها و قطارها برای روشن ماندن همیشگی استفاده می گردد. این سیستم اجازه می دهد تا قطعه اضافی همیشه روشن باشد.
کاربردهای کلید گردان
- حمل و نقل مواد، بسته بندی، جابه جایی، انبارداری
- استخراج نفت و گاز، پالایش و فرآوری
- صنایع غذایی و نوشیدنی
- تهویه مطبوع
- صنایع خودرو
- تجهیزات سنگین و ماشین کاری
- شیشه، پلاستیک و فلزات
نکات مهم در هنگام خرید
